Μη ρωτήσετε γιατί δίνω αυτόν τον παράξενο τίτλο στο άρθρο μου. Εγώ ξέρω ότι του ταιριάζει...

Σπεύδω ευθύς εξαρχής να δηλώσω ότι οι θέσεις που διατυπώνονται εδώ είναι εντελώς προσωπικές τού υπογράφοντος, δεν εκφράζουν και ούτε καν απηχούν απόψεις του Διοικητικού Συμβουλίου της Ευξείνου Λέσχης Θεσσαλονίκης, της οποίας είμαι Πρόεδρος.

Η κατάσταση στην δευτεροβάθμια και τριτοβάθμια οργάνωση του Ποντιακού χώρου είναι οδυνηρά απτή, αλλά από καιρό άθικτη... Το «απτή» δεν ξέρω αν ταιριάζει να χαρακτηρίσει τις τριτοβάθμιες οντότητες, διότι εδώ δεν έχουμε κάν οντότητες, δεν έχουμε κάτι υπαρκτό, κάτι επομένως που να μπορεί να είναι απτό. Η ΔΙ.ΣΥ.Π.Ε, Διεθνής Συνομοσπονδία Ποντίων Ελλήνων, έχει εδώ και χρόνια αποψιλωθεί από τις Ομοσπονδίες που την συγκροτούσαν και της απέμεινε μόνο η ΠΟΕ, Παμποντιακή Ομοσπονδία Ελλάδος, δηλαδή έχει χάσει από καιρό την υπόσταση συνομοσπονδίας, και δεν ξέρουμε αν λειτουργεί ως τέτοια και αν διατηρεί Πρόεδρο και Διοικητικό Συμβούλιο, εν είδει τιτουλάριων... Το αντίπαλο ΠΑ.Σ.Π.Ε., Παγκόσμιο Συμβούλιο Ποντιακού Ελληνισμού, είναι εντελώς ανυπόληπτος φορέας, που βγάζει κατά καιρούς, όταν το καλεί η ποντιακή επικαιρότητα, κάποια ηχηρά δελτία τύπου, κύμβαλον αλαλάζον, ή στέλνει επιστολές σε κάποιους μεγαλώνυμους, που κανείς δεν τις δίνει σημασία... Η έδρα αυτού του φορέα είναι στη βιοτεχνική περιοχή των Ξυλάδικων στη Θεσσαλονίκη, όπου στον ίδιο χώρο εδρεύει και το άλλο κύμβαλον, η Εύξεινος Λέσχη Ευρωπαίων Πολιτών, Ε.Λ.Ε.Π., (καμιά σχέση με την Εύξεινο Λέσχη Θεσσαλονίκης) που ιδρύθηκε το 2019. Βέβαια εδώ υπάρχει ένα ερώτημα: Όπως μας πληροφορεί η επίσημη ιστοσελίδα της ευρωβουλευτού Εύας Καϊλή στις 20.4.2016, αυτή η ανύπαρκτη τότε Εύξεινος Λέσχη Ευρωπαίων Πολιτών οργάνωσε αποστολή καμιά εκατοσταριά ατόμων στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για το θέμα της Ποντιακής Γενοκτονίας. Πώς όμως οργάνωσε αποστολή μια ανύπαρκτη τότε οργάνωση; Και φυσικά η πολυπληθής αποστολή πραγματοποιήθηκε αναλώμασιν τελικά του ενωσιακού κορβανά... Ιδού όμως και άλλο παράξενο: Tο 2015 δεν υπήρχε Διοικητικό Συμβούλιο στο ΠΑΣΠΕ, όπως μας βεβαιώνει μια δικαστική απόφαση που προκάλεσε το ίδιο το ΠΑΣΠΕ. Και όμως «αντιπροσωπεία» τού ανύπαρκτου Διοικητικού Συμβουλίου επισκέφθηκε τον τότε Υπουργό Εξωτερικών κ. Νίκο Κοτζιά και του εξέθεσε τα Ποντιακά θέματα! Φυσικά υπήρξαν φωτογραφήσεις, ανακοινώσεις και όλα όσα γίνονται σε τέτοιες περιπτώσεις για να προβληθούν κάποιοι ματαιόδοξοι... Δεν θα πω τα ονόματα των ψευδαντιπροσώπων διότι σκοπός του άρθρου μου δεν είναι να εκθέσω πρόσωπα, που μπορεί, Θεός φυλάξοι, να πέσουν και πάνω σε κανέναν Εισαγγελέα..., αλλά να καταδείξω κάποιες απαράδεκτες καταστάσεις στον «οργανωμένο» Ποντιακό χώρο, για να στοχαστούμε τι μας συμβαίνει και ίσως έρθουμε στα συγκαλά μας...

Φυσικά εκείνη η εμφάνιση στην Ευρωβουλή, δεν έσπρωξε μπροστά το θέμα της αναγνώρισης της Γενοκτονίας... Αλλά οι δύο αυτοί φορείς, ΠΑΣΠΕ και ΕΛΕΠ, δεν το έβαλαν κάτω: Επανέλαβαν και το 2019, οπότε και έφεραν την αναγνώριση της Γενοκτονίας στην Ευρωβουλή, με αίτημα που απορρίφθηκε με ψήφους 199 κατά του αιτήματος και 79 υπέρ! Από τους 27 Ελλαδίτες και Ελληνοκύπριους ευρωβουλευτές απείχαν από την συνεδρίαση και την ψηφοφορία οι 20, συμμετείχαν 7, εξ ων οι τρεις της Χρυσής Αυγής... Και οι πρόκριτοι των ΠΑ.Σ.Π.Ε. και Ε.Λ.Ε.Π., αμφότερα του κλίματος Στέφανου Τανιμανίδη, μετά την οικτρή αποτυχία τους αντί να βάλουν την ουρά υπό τα σκέλη και προπορευόμενου του Στέφανου να αποχωρήσουν αιδημόνως από τον οργανωμένο Ποντιακό χώρο, εξέδωσαν ένα οργήλο δελτίο τύπου, όπου, μεμφόμενοι τους Έλληνες Ευρωβουλευτές διότι δεν στήριξαν το αίτημα, τους καταμαρτυρούσαν την αποτυχία! Και δεν έπιασε δυνατά από το σβέρκο τούς διοργανωτές κάποια κρατική υπηρεσία να τους πει. Γιά ελάτε εδώ εσείς, ποιοί είστε, ποιον εκπροσωπείτε, με ποιάν αρμοδιότητα πήγατε στον σοβαρότερο, μετά τον ΟΗΕ, διεθνή φορέα το θέμα της αναγνώρισης της Γενοκτονίας του Ποντιακού Ελληνισμού, ένα εθνικό θέμα εξωτερικής πολιτικής, και εν πάση περιπτώσει γιατί το πήγατε με πρωτοφανή ελαφρότητα και τσαπατσουλιά, και σε τελευταία ανάλυση πώς τολμήσατε να επιχειρήσετε κάτι τέτοιο χωρίς να σιγουρέψετε χίλια τα εκατό την θετική, άτρωτη από κάθε αναποδιά η ασυνέπεια, έκβαση του αιτήματος! Κατά κάποιο τρόπο ασκήσατε εξωτερική πολιτική και πήρατε ολοστρόγγυλο μηδέν!

Και το πράγμα μπορεί να χειροτερέψει, διότι πρόσφατα, στις 23.7.2023, το ΠΑ.Σ.Π.Ε., έστειλε επιστολή στον... Ερντογάν, στην οποία μετά από συνοπτική αναφορά στην ιστορία μας, ζητάει, ως όφειλε, να αρθεί η απαγόρευση της Θείας Λειτουργίας στην Παναγία Σουμελά του Πόντου, και εν κατακλείδι, άκουσον άκουσον!, ενόψει της ενδεχόμενης επίσκεψης του Ερντογάν στη Θεσσαλονίκη τον προσεχή Δεκέμβριο, ζητάει, σε μια κρίση μεγαλείου, να συναντηθούν ΠΑΣΠΕ – Ερντογάν για να του εκθέσει τα ποντιακά θέματα!

Θυμήθηκα όμως την αλήστου μνήμης εποχή παρόμοιας μεγαλομανίας στην Εύξεινο Λέσχη Θεσσαλονίκης, που το 1991 η τότε Διοίκηση κάλεσε επισήμως, επισημότατα, τον Ρώσο Πρόεδρο Γιέλτσιν να έρθουν αυτός και οι συνεργάτες του στη Θεσσαλονίκη ως φιλοξενούμενοι της Ευξείνου Λέσχης!

Στο βαθμό πάντως που αυτές οι γελοιότητες έχουν και τη σοβαρή όσο και επικίνδυνη πλευρά τους, επιβάλλεται να πω τα εξής: Οι αρχαίοι πρόγονοί μας, όσους ασκούσαν παραπρεσβεία, δηλαδή λαθραία, χωρίς αρμοδιότητα, εξωτερική πολιτική, ή παρέβαιναν την κρατική πρεσβευτική εντολή, τους δίωκαν με την αυστηρότατη «παραπρεσβείας γραφή»! Εδώ, ούτε ψήλος στον κόρφο των «παραπρεσβευτών», που ντρόπιασαν με την τσαπατσουλιά και την ανευθυνότητά τους τη Χώρα και τους Πόντιους, χαντακώνοντας στην Ευρωβουλή την υπόθεση της διεθνούς αναγνώρισης της Γενοκτονίας!... Και δεν υπήρξε καμιά αντίδραση του Ποντιακού χώρου γι΄ αυτό το ανήκουστο συμβάν, ούτε του κράτους μας (σκορδοκαΐλα του...), πράγμα που δείχνει ότι ή δεν είμαστε σοβαροί ή το θέμα της Γενοκτονίας, παρά τις μεγαλοστομίες των αρμοδίων, δεν είναι σοβαρό... Φυσικά συμβαίνει το πρώτο και πρέπει να ντρεπόμαστε όλοι μας...

Κοντολογίς, τριτοβάθμια οργάνωση στον Ποντιακό χώρο δεν υπάρχει. Τερώ τον Θόδωρον κλαίω την νύφεν, τερώ την νύφεν κλαίω τον Θόδωρον... Όπου και να κοιτάξεις, ΔΙ.ΣΥ.Π.Ε. και ΠΑ.Σ.Π.Ε είναι για κλάματα..., μάλλον για κλάματα είμαστε εμείς που ανεχόμαστε αυτήν την κατάσταση. Και εδώ πρέπει παρεκβαίνοντας να κάνω την εξής γενική παρατήρηση: Εν πολλοίς αυτή η αθλιότητα οφείλεται και στην νομοθεσία περί σωματείων, πού έμεινε καθηλωμένη και αναχρονιστική όπως θεσπίστηκε με τον Αστικό Κώδικα στη δεκαετία του 1940, με εξαίρεση τα συνδικαλιστικά και αθλητικά σωματεία, με συνέπεια να μπορεί ο κάθε ματαιόδοξος να συγκεντρώνει 20 υπογραφές, να ιδρύει σωματείο και να το παίζει σπουδαιοφανής ηγέτης με φόντα ακόμη και παγκοσμιότητας...

Η ΔΙ.ΣΥ.Π.Ε. απετελείτο από την ΠΟΕ και τις Ομοσπονδίες της Ομογένειας. Δυστυχώς οι δεύτερες αποχώρησαν από την Συνομοσπονδία, εκτιμώντας πρόσωπα και πράγματα κατά την συγκυρία και όχι κατά τα μακροπρόθεσμα συμφέροντα του Ποντιακού Ελληνισμού. Αλλά ας μείνουμε στην διαπίστωση ότι τριτοβάθμια οργάνωση του Ποντιακού χώρου δεν υφίσταται, και ας μην ψάξουμε αιτίες και αίτιους, δεν έχει νόημα. Αρκούμαι να πω ότι και αυτή η κατάσταση είναι σύμπτωμα του διχασμού που διασχίζει τον Ποντιακό χώρο, όπως εκτενώς θα εξηγηθεί στη συνέχεια.

Ερχόμαστε παρακάτω, στις δευτεροβάθμιες οργανώσεις, αφού προηγουμένως διευκρινίσω ότι εδώ δεν θα αναφερθώ στις πρωτοβάθμιες οργανώσεις, στα σωματεία. Αυτά μια χαρά κάνουν τη δουλειά τους σε πόλεις και χωριά. Τώρα μάλιστα το καλοκαίρι που βγήκαν οριστικά από τους πανδημικούς περιορισμούς και ανοίχτηκαν στην έντονη δράση, βλέπεις στα πρόσωπα των διοικούντων τη χαρά της εθελοντικής προσφοράς στην κοινωνία, τον πολιτισμό και την Ποντιακή παράδοση και γεμίζεις αισιοδοξία...

Εδώ όμως, επαναλαμβάνω, αναφέρομαι στις πάνω από τα σωματεία οργανωτικές βαθμίδες, και αφού τα είπαμε για τις τριτοβάθμιες, πάμε στις δευτεροβάθμιες οργανώσεις: Στην ΠΟΕ, Παμποντιακή Ομοσπονδία Ελλάδας και στην ΠΟΠΣ, Πανελλήνια Ομοσπονδία Ποντιακών Σωματείων. Όσον αφορά τις Ομοσπονδίες της Ομογένειας δεν ξέρω τόσα όσα θα αρκούσαν για να έχω κάποια υπεύθυνη γνώμη, γενικά όμως δεν φημολογούνται τα καλύτερα.

Πρέπει να πω το εξής: Τέτοιες πολυσύνθετες και ευρέως φάσματος οργανώσεις σαν την ΠΟΕ, πρέπει, για την μακροζωία τους, να στηρίζονται κυρίως σε ιδέες, σε αρχές, όχι στους αρχηγούς. Κλασική περίπτωση, άλλης βέβαια, μη συγκρίσιμης ποσοτικά, κλίμακας, αλλά ίδια ειδολογικά, το ΠΑΣΟΚ, που στην ακμή του δεν φρόντισε επαρκώς την ιδεολογία και τις αρχές, επαναπαυόμενο στην μεγαλειώδη αίγλη του αρχηγού του, του Ανδρέα, οπότε μοιραία μετά τον Ανδρέα, σε λίγα χρόνια, μη υπάρχοντος ιδεολογικού φέροντος οργανισμού, στην πρώτη αναποδιά ήρθε η κατάρευση... Το ίδιο συνέβη και με την ΠΟΕ. Βασιστήκαμε στην αίγλη του αρχηγού Γιώργου Παρχαρίδη και παραμελήσαμε τις αρχές. Έτσι, από τότε που αποχώρησε ο Παρχαρίδης, η ΠΟΕ πήρε τον κατήφορο... Αψευδής μαρτυρία της αποτυχίας μας είναι και το γεγονός που μόλις προανέφερα, ότι ενώ τότε, το 2019, χαντακώθηκε στο Ευρωκοινοβούλιο από το ΠΑΣΠΕ και την ΕΛΕΠ η αναγνώριση της Γενοκτονίας του Ποντιακού Ελληνισμού, το Διοικητικό Συμβούλιο της ΠΟΕ αδράνησε, δεν αντέδρασε, κοιμόταν μακαρίως... Αν όμως επαγρυπνούσαμε στην εφαρμογή των αρχών, αφού βέβαια πρώτα τις εμπεδώναμε, θα αποτρέπαμε εκείνο το ανοσιούργημα.

Γύρω στην ΠΟΕ συσπειρώθηκαν στη δεκαετία του 2000 περί τα 450 ποντιακά σωματεία, που όμως μετά την αποχώρηση του δίδυμου Γιώργου Παρχαρίδη - Κώστα Γαβρίδη (εγώ δεν μετείχα, δεν θέλησα να μετάσχω ποτέ στην Διοίκηση της ΠΟΕ, αν και ήμουν βασικό στέλεχος της ιδρυτικής Πρωτοβουλίας ) τα περισσότερα σωματεία ή χαλάρωσαν τους δεσμούς τους με την Ομοσπονδία ή τους έκοψαν. Πάντως η ΠΟΕ έχει και τώρα μια αρκετά ικανοποιητική παρουσία στον οργανωμένο Ποντιακό χώρο και στην κοινωνία, έστω και παρασάγγας απέχουσα από το να δικαιώσει τις μεγάλες προσδοκίες των ιδρυτών της.

Η ΠΟΠΣ, με όσα σωματεία τής απέμειναν μετά την απόδραση των περισσότερων και την προσχώρησή τους στην ΠΟΕ, βρίσκοταν για καιρό σε παρακμή, αλλά τώρα τελευταία κάπως ανέκαμψε, κινείται, πράγμα που ευαρεστεί τους απροκατάληπτους.

Διαπιστώνεται δηλαδή ότι, εν αντιθέσει προς τις ανύπαρκτες Συνομοσπονδίες, οι δύο Ομοσπονδίες είναι πάντως υπαρκτές, αν και όχι τόσο δραστήριες και δημιουργικές όσο θα επιθυμούσαμε όλοι.

ΑΛΛΑ, αλλά υπάρχει ένα αποκαρδιωτικό ΑΛΛΑ: Ότι αυτή καθαυτή η ύπαρξη δύο Ομοσπονδιών στην Ελλάδα τέμνει με γραμμή διχασμού πέρα ως πέρα τον οργανωμένο Ποντιακό χώρο, με τις γνωστές άσχημες καταστάσεις που προκαλεί παντού και πάντοτε «η διχόνοια η δολερή».

Είναι απλό: Αν, καθώς είμαστε διχασμένοι, αν για το ίδιο Ποντιακό θέμα άλλοι βρισκόμαστε στο γραφείο κάποιου υπουργού, άλλοι, άλλου ποντιακού φορέα, στον προθάλαμο του ίδιου γραφείου, άλλοι στην αυλή του υπουργείου και άλλοι είναι καθ΄ οδόν, είναι επόμενο ότι κανείς δεν θα μας δώσει σημασία... Κάπως έτσι, από την πολυπραγμοσύνη των πολλών, χάσαμε την υπόθεση της στήριξης των αδελφών μας από την πρώην ΕΣΣΔ, κάπως έτσι τελματώνεται το θέμα της Γενοκτονίας και άλλα σοβαρά θέματα. Εδώ και καιρό η Τουρκία απαγορεύει την είσοδο σε πολλούς παράγοντες του Ποντιακού χώρου. Αυτό τί άλλο είναι παρά συνέχιση και σύγχρονη μορφή του Ξεριζωμού μας από τα πάτρια χώματα..., αλλά εμείς αδυνατούμε να το αποτρέψουμε. Ερωτάται: Θα τεθεί αυτό το τόσο σοβαρό θέμα στις επικείμενες ελληνοτουρκικές συνομιλίες για τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης; Θα σταματήσουν οι απελάσεις; Αν νομίζουμε ότι χωρίς την ενότητα, χωρίς ενιαία, δυνατή και σοβαρή φωνή μπορούμε να υποστηρίξουμε αποτελεσματικά τέτοια θέματα, αν εμείς οι παράγοντες του οργανωμένου Ποντιακού χώρου έχουμε τέτοια παράξενη αντίληψη, τότε θα πρέπει - για να θυμηθώ και να παραφράσω τον Λένιν - να μας κλείσουν σε κλουβιά και να μας εκθέσουν δίπλα στα καγκουρό, ως εξίσου αξιοπερίεργα πλάσματα...

Αλλά όταν τίθεται θέμα ενότητας, πρέπει να πάμε αλλού, αν θέλουμε να πιάσουμε τον ταύρο απ’ τα κέρατα... Διότι όλοι το ξέρουμε ότι την ενότητα την καθιστά σχεδόν αδύνατη η ύπαρξη του καθεστώτος οικογενειοκρατίας στην Παναγία Σουμελά, στο Σωματείο και στο Προσκύνημα, όπου για εξήντα χρόνια εξουσιάζει η οικογένεια Τανιμανίδη. Η ενότητα προϋποθέτει την κατάλυση αυτού του καθεστώτος! Αυτό καθαυτό το γεγονός της πρωτάκουστης πολυχρονίας, εξήντα χρόνια, σκανδαλίζει και διχάζει μέχρι σχίσματος τον οργανωμένο Ποντιακό χώρο. Από τη μια η ΠΟΠΣ και τα σωματεία της που πρόσκεινται στην οικογενειοκρατία και από την άλλη η ΠΟΕ και τα αντίπαλα στην οικογενειοκρατία σωματεία της. Εμείς όλοι που ασχολούμαστε με τα Ποντιακά, ερχόμαστε και παρερχόμαστε, αλλά η οικογενειοκρατία είναι πια καθεστώς, είναι δεσποτικός θεσμός απαράδεκτος για δημοκρατική χώρα!

Το ισότιμο Προσκύνημα της Παναγίας της Τήνου διοικείται από Επιτροπή που εκλέγεται από τους αυτοδιοικητικούς συμβούλους του νησιού (νόμος 349/1977) και είναι Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου, ενώ η Παναγία Σουμελά έχει θεσμικά κατοχυρωμένη την οικογενειοκρατία. Η Διοίκηση του Προσκυνήματος Παναγία Σουμελά ορίζεται κατά πλειονότητα από τη Διοίκηση του ομώνυμου Σωματείου, στο οποίο όμως δεσπόζει η οικογενειοκρατία και, μετά από την τροποποίηση του καταστατικού το 2005, για να γίνει κάποιος μέλος του, του Σωματείου, πρέπει να προταθεί από δύο μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου, δηλαδή της οικογενειοκρατίας, και όχι από δύο απλά μέλη όπως γίνεται στ’ άλλα σωματεία, και να περάσει από τριετή δοκιμή, όπου αυτή τούτη η τριετία αλλά και τα «τεστ» αξιολόγησης (διάδοση του περιοδικού του Σωματείου κ.λπ.) είναι αληθινή δοκιμασία για κάθε Πόντιο που έχει στοιχειώδη αυτοσεβασμό. Και μετά τα τρία χρόνια από την υποβολή της αίτησης εγγραφής, κατά τα οποία είσαι «δόκιμο» μέλος, χωρίς δικαίωμα εκλέγειν και εκλέγεσθαι, μετά λοιπόν από τρία χρόνια, αν ευδοκίσει το Δ.Σ. και εγκριθεί η εγγραφή σου, τότε γίνεσαι τακτικό μέλος, εκλέγεις και εκλέγεσαι, αν στο μεταξύ δεν εξαντληθεί η υπομονή σου και δεν διακόψεις την τριετή δοκιμασία λέγοντας, Ταγκαλάκ, Παρασσσκευήν εν, μαντσιρίζ η ιδιότητα του μέλους, δεν επιτρέπεται να πλησιάζεις τα απλησίαστα... Και σα να μην έφτανε αυτό, ήδη από το 2014 το Προσκύνημα μεταβλήθηκε με νόμο, αντιστάσεως μη ούσης και μάλλον προθυμοποιημένης της οικογενειοκρατίας, σε νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου - και δυνητικά ιδιωτικού συμφέροντος, διότι τίποτε δεν αποκλείει μελλοντικά, αφόσον ο δημοκρατικός έλεγχος του Προσκυνήματος, ως εθνικοθρησκευτικού Συμβόλου των Ποντίων, είναι κανονιστικά ασθενέστατος, τι λέω, ανύπαρκτος, μπορεί πράγματι με άλλα πρόσωπα και σε άλλες συνθήκες να κάνει την εμφάνισή της η απεχθής μούρη της διαφθοράς.

Οταν το 2014 υπήρξε υπόνοια αλλαγής του διοικητικού καθεστώτος της Παναγίας της Τήνου (όχι βέβαια σε βαθμό εξομοίωσής του με το αυταρχικό καθεστώς της Παναγίας Σουμελά, γιατί σε τέτοια περίπτωση θα γινόταν χαλασμός Κυρίου...), οι κάτοικοι του νησιού ξεσηκώθηκαν, μπουγέλωσαν τον αγαθό Μητροπολίτη τους πάνω στα σκαλιά του Ναού..., και η κατάσταση σώθηκε. Βέβαια κανείς σώφρων δεν λέει να φτάσουμε ως εκεί! Είπα όμως παραπάνω ότι τα Προσκυνήματα της Παναγίας της Τήνου και της Παναγίας Σουμελά είναι ισότιμα. Πνευματικά ναι, είναι φυσικά ισότιμα και ισόκυρα. Αλλά από κοσμικής πλευράς υπερέχει σε συμβολική σημασία η Παναγία Σουμελά, διότι είναι το Σύμβολο πολύ πάνω του εκατομμυρίου Ποντίων Ελλήνων των οποίων οι μισοί πρόγονοι γενοκτονήθηκαν και οι άλλοι μισοί ξερριζώθηκαν από μια τρισχιλιετή Πατρίδα. Και όμως, από την Παναγία Σουμελά αφαιρέθηκε ο τιμητικός αλλά και ουσιαστικός χρακτηρισμός της ως Νομικού Προσώπου Δημοσίου Δικαίου, που είχε μέχρι το 2014, και παραδόθηκε το Προσκύνημα στον ιδιωτικό αυταρχισμό. Πρέπει να πω ότι ήμουν ο μόνος από την πλευρά των αντιπάλων της οικογενειοκρατίας που στο παρελθόν, δυσαρεστώντας, ίσως δικαιολογημένα, πολλούς φίλους και συναγωνιστές μου, έκανα πέρα όσα μας χωρίζουν από την Παναγία Σουμελά, από το καθεστώς της, και, με πολύ βαριά καρδιά είναι αλήθεια, προχώρησα σε αποφασιστικά βήματα προσέγγισης.

Πράγματι, στην πρώτη προεδρία μου στην Εύξεινο Λέσχη Θεσσαλονίκης (από το 2014 μέχρι το 2017 οπότε αποχώρησα και επανήλθα τώρα το ΄23), το 2014 προσκάλεσα σε συμφιλίωση το Σωματείο Παναγία Σουμελά και φτάσαμε στο σημείο να συνδιοργανώσουμε τότε κοινή εκδήλωση για τη 19 Μαΐου, μνήμη της Γενοκτονίας. Ενώ όμως η Εύξεινος Λέσχη ακολουθούσε πιστά τη διαδικασία καταλλαγής, το καθεστώς της οικογενειοκρατίας δέχθηκε ασμένως την μετατροπή του Προσκυνήματος σε Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου χωρίς να ξέρει τίποτε όλος ο υπόλοιπος οργανωμένος Ποντιακός χώρος, λες και αυτή η μεταβολή ήταν υπόθεση μόνο της οικογενειοκρατίας και όχι σύμπαντος του Ποντιακού Ελληνισμού, αφού αφορούσε τη νομική, λειτουργική και διοικητική κατάσταση του μέγιστου εθνικοθρησκευτικού Συμβόλου του! Τί έχουμε εμείς οι Πόντιοι δεύτερο σε συμβολική αξία μετά την ελληνική σημαία; Την Παναγία Σουμελά, που την ιδιωτικοποιήσαμε! Αυτός, αλλά όχι μόνο αυτός, που ωστόσο αρκούσε και μόνος, ήταν ο λόγος που εγκατέλειψα απογοητευμένος την προσπάθεια προσέγγισης της Ευξείνου Λέσχης με την Παναγία Σουμελά. Είναι πράγματι ανόσιο να βρίσκεται αυτό το Σύμβολο υπό την εξουσία ενός ιδιωτικού δικαίου φορέα, όπως είναι πλέον από το 2014 το Προσκύνημα της Παναγίας Σουμελά και μάλιστα ενώ ο πραγματικός φορέας, δηλαδή το Σωματείο Παναγία Σουμελά, δεν έχει όμοιό του σε αυταρχικότητα καταστατικής οργάνωσης! Το Σωματείο αυτό, κατά τους αείμνηστους ιδρυτές του, είχε ένα Καταστατικό δημοκρατικότατο, αντάξιο του ιερού ιδρυτικού σκοπού του, που ήταν η ανιστόρηση της Μονής και η ίδρυση και στήριξη του Ιδρύματος Παναγία Σουμελά, αλλά ήδη, μετά την τροποποίηση του 2005, τόσο το Σωματείο όσο και το Προσκύνημα έχουν κανονιστική ρύθμιση αποκρουστικά αντιδημοκρατική και για τούτο αφόρητη για τον Ποντιακό Ελληνισμό.

Ο αρχαίος ρήτορας Δημοσθένης έλεγε προς τους Αθηναίους στον λόγο του Περί Ροδίων ελευθερίας, ότι, Δεν θα βαρεθώ να σας το λέω, ότι καλύτερα να έχει ολόκληρη η Ελλάδα δημοκρατικά καθεστώτα έστω και εχθρικά και πολέμια προς εσάς τους Αθηναίους παρά να έχει φιλικά προς εσάς ολιγαρχικά, τυραννικά καθεστώτα: «Ουκ οκνήσαιμ’ ειπείν μάλλον ηγείσθαι συμφέρειν δημοκρατουμένους τους Έλληνας άπαντας πολεμείν υμίν ή ολιγαρχουμένους φίλους είναι», σαν να έλεγε σήμερα, καλύτερα εχθροί δημοκράτες παρά φίλοι φασίστες. Τέτοιες πανάρχαιες ρίζες έχει η δημοκρατία σε αυτόν τον Τόπο, και δεν επιτρέπεται, το δέντρο που τρέφουν αυτές οι ρίζες να έχει ατροφικά ξερόκλαδα στον Ποντιακό χώρο, όπως είναι το οικογενειοκρατικό, δυναστείας Τανιμανίδη, καθεστώς της Παναγίας Σουμελά... Είναι ζήτημα πατριωτικής μεταρσίωσης για κάθε Πόντιο να αποφασίσει: Ή με την δημοκρατία ή με την οικογενειοκρατία! Και πρέπει να πώ ότι το 2007 ολόκληρη η πολιτική εκπροσώπηση του ελληνικού λαού, όλα ανεξαιρέτως τα κόμματα, ολόκληρου του πολιτικού φάσματος, πήραν επίσημη θέση, στην Επιτροπή Μοφωτικών Υποθέσεων της Βουλής, υπέρ της κατάλυσης του οικογενειοκρατικού καθεστώτος στο Προσκύνημα της Παναγίας Σουμελά, αλλά δυστυχώς βγήκε μπροστά και το υπερασπίστηκε αποτελεσματικά η Εκκλησία, προκαλώντας ασυγχώρητο κακό στον οργανωμένο Ποντιακό χώρο και άφατη θλίψη ανάμικτη με δικαιολογημένη αγανάκτηση, δηλαδή πίκρα αβάσταχτη, σε κάποια από τα πιο πιστά τέκνα Της. Ένα θεοτοκίο υμνεί την Παναγία ότι «Το μεσότοιχον της έχθρας καθελούσα ειρήνην αντεισήξε», δηλαδή έρριξε το μεσότοιχο της έχθρας, που χώριζε τον άνθρωπο από τον θεό, καταλύοντας το προπατορικό αμάρτημα (το μεσότοιχον έχθρας) με την ενανθρώπηση του Χριστού στην ιερή γαστέρα Της και έτσι έφερε την ειρήνη ανάμεσα σε θεό και άνθρωπο. Τη δική μας Παναγία Σουμελά την κάναμε να είναι η ίδια, φοβερόν ειπείν, μεσότοιχον έχθρας, να χωρίζει τον οργανωμένο ποντιακό χώρο σε δύο «εχθρικές», μάλλον εχθρικές, χωρίς εισαγωγικά, για να λέμε τα πράγματα με το όνομά τους, παρατάξεις - και δεν εννοώ, βέβαια, σχέσεις προσώπων αλλά σχέσεις φορέων.

Είναι λοιπόν σχεδόν αδύνατη η ενότητα του Ποντιακού χώρου ενόσω δεν αλλάζει το καθεστώς λειτουργίας και διοίκησης στην Παναγία Σουμελά, και τούτο διότι συμβαίνει δυστυχώς να διακηρύσσει η ΠΟΠΣ ότι αν απειληθεί αυτό το καθεστώς, θα βρεί υπερασπιστή και Ηρακλέα του την ίδια την ΠΟΠΣ. Έτσι όμως στήνεται κατάσταση απόλυτου και καταστροφικού διχασμού στον οργανωμένο Ποντιακό χώρο.

Αυτή η κατάσταση δεν μπορεί να συνεχιστεί. Πρέπει κάτι να γίνει! Τρώμε συνεχώς γερές καρπαζιές και ο οργανωμένος Ποντιακός χώρος αδυνατεί να αντιδράσει. Είχε στερήσει η Πολιτεία από τους αδελφούς μας από την πρώην ΕΣΣΔ τη σύνταξη υπερηλίκου, μπορεί και να πέθαναν - μακάρι να υπερβάλω - κάποιες γριούλες και κάποιοι γέροι μας από πείνα ή ασθένεια λόγω αυτής της αποστέρησης... Τώρα τα κοράκια των funds κρατούν στα γαμψά νύχια τους τα σπίτια που αγοράστηκαν από αυτούς τους αδελφούς μας από την πρώην ΕΣΣΔ και πολλοί δεν μπόρεσαν να πληρώσουν τα δάνεια, λόγω κρίσης και πανδημικής επιδείνωσης... Συμβαίνουν δηλαδή πράγματα που είναι ένα είδος σύγχρονης, μικρής έστω έκτασης, γενοκτονίας και εμείς, ο οργανωμένος Ποντιακός χώρος, δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα... Η ρίζα αυτής της αδυναμίας μας βρίσκεται στον διχασμό μας και η ρίζα του διχασμού στο καθεστώς της Παναγίας Σουμελά. Όποιος δεν το βλέπει αυτό ή τυφλός είναι ή εθελοτυφλεί. Σε τέτοιες περιπτώσεις ο Αριστοτέλης έλεγε ότι όποιος επιχειρηματολογεί για τα προφανή, μοιάζει να επιχειρεί «δια λύχνου τον ήλιον δεικνύναι». Εδώ τα πράγματα είναι κάτι περισσότερο από προφανή, βγάζουν μάτι, και δείχνουν τους υπεύθυνους του διχασμού: Την οικογενειοκρατία και τον στηλοβάτη της, την Εκκλησία. Λυπάμαι βαθύτατα που το λέω αλλά αν κρύψουμε τα λόγια μας ή τα μασίσουμε, είμαστε πολύ κατώτεροι των περιστάσεων και της σοβαρότητας του προβλήματος.

Εγώ δεν θα αρνηθώ να αναγνωρίσω του στραβού το δίκιο. Θα πω δηλαδή ότι όλα αυτά τα χρόνια υπό το στραβό, μονοκόκκαλο και αυταρχικό καθεστώς της οικογενειοκρατίας, υπήρξε ωστόσο στο Προσκύνημα μια «σταθερότητα», πως αλλοιώς να το πω, μια βολική ακινησία... Αλλά άλλη αποστολή, πολύ ανώτερη και πολύ αλλιώτικη από μια απλή «σταθερότητα» και ακινησία έχει το υπέρτατο εθνικοθρησκευτικό Σύμβολο των Ποντίων, η Εικόνα, η Ιδέα και η υλική υπόσταση της Παναγίας Σουμελά. Αυτό το Σύμβολο πρέπει να βρίσκεται στα χέρια της παγκόσμιας Ελληνικής Ποντιοσύνης, για να ενώνει και να μεγαλουργεί, όχι στα χέρια της οικογενιοκρατίας, για να σκανδαλίζει με τα εξήντα χρόνια της και να διχάζει.

Θα εξακολουθήσουμε να αδρανούμε, έχοντας μπροστά μας τέτοια κατάσταση;

Το τελευταίο που μας απέμεινε, πριν ταρακουνήσουμε για τελευταία φορά την Εκκλησία και το κράτος με νόμιμες, σεισμικής όμως δραστικότητας ενέργειες, και υπάρχουν τέτοιες..., που θα γίνουν αφεύκτως αν εξωθηθούν τα πράγματα ως εκεί, το τελευταίο λέω που μας απέμεινε είναι να επιχειρήσουμε ένωση της ΠΟΕ και της ΠΟΠΣ, παρόλο που, όπως είπα, πιστεύω ότι τούτο θα προσκρούσει στην άρνηση της ΠΟΠΣ, απηχούσας τη φωνή του κυρίου της, του καθεστώτος της Παναγίας Σουμελά. Αλλά αξίζει να δοκιμάσουμε, και όποιος αρνηθεί την ενότητα, το κρίμα στο λαιμό του.

Για την ενότητα δεν χρειάζεται να διαλυθούν αυτές οι Ομοσπονδίες, η ΠΟΕ και η ΠΟΠΣ, και να ανασυσταθούν σε νέο φορέα. Μπορεί να γίνει συγχώνευση, οι νομικοί θα βρούμε εύκολα την φόρμουλα. Θα βρεθεί εν πάση περιπτώσει τρόπος ένωσης. Φυσικά η επωνυμία της νέας Ομοσπονδίας δεν πρέπει να υποδηλώνει ταπεινωτική απορρόφηση της μιας από την άλλη. Θα πρέπει να υπάρξει νέα επωνυμία. Μπορεί λοιπόν να δημιουργηθεί ένα μικτό άτυπο όργανο που ως οιονεί Διοικητικό Συμβούλιο θα καθορίζει και θα καθοδηγεί τη διαδικασία ενοποίησης. Να διεξαχθούν εκλογές με γενική συμμετοχή όλων των ποντιακών σωματείων, της ΠΟΕ, της ΠΟΠΣ και τα ανένταχτα, να εκλεγεί το Διοικητικό Συμβούλιο της ενωτικής Ομοσπονδίας. Θα ήταν σκόπιμο η νέα Ομοσπονδία να διατηρήσει την οργανωτική, λειτουργική και διοικητική δομή της ΠΟΕ, και το υποστηρίζω αυτό όχι βέβαια επειδή αυτή η δομή είναι, όπως ξέρουν όλοι, δικής μου έμπνευσης και σχεδιασμού, αλλά διότι πράγματι μπορεί να πετύχει τον ουσιαστικό σκοπό της ενότητας. Η ΠΟΕ έχει στη δύναμή της τους ΣΠΟΣ, Συνδέσμους Ποντιακών Σωματείων, σε πέντε περιφέρειες ανά τη Χώρα, οι οποίοι Σύνδεσμοι δεν έχουν μεν αυτοτελή νομική προσωπικότητα αλλά έχουν αυτοτελή οργανική οντότητα, με Διοικητικό Συμβούλιο που πάντως ανήκει στους εσωτερικούς θεσμούς, στα interna της ΠΟΕ, και οι Πρόεδροι των ΣΠΟΣ, πέντε συνολικά, είναι εξ αξιώματος, ex officio, μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου της ΠΟΕ, ενώ τα άλλα 14 μέλη εκλέγονται από το Συνέδριο των Αντιπροσώπων των Σωματείων. Έτσι υπάρχει αμφίδρομη και αδιαμεσολάβητη, θα την έλεγα διαδραστική σχέση μεταξύ των διοικήσεων ΠΟΕ, ΣΠΟΣ και Σωματείων. Αυτό τό, ίσως μοναδικό, οργανωτικό πρότυπο, θα μπορούσε να διατηρηθεί στη νέα Ομοσπονδία. Εννοείται ότι η αλλαγή του καθεστώτος της Παναγίας Σουμελά, που είναι ένας από τους καταγεγραμμένους καταστατικούς σκοπούς της ΠΟΕ, δεν πρέπει να καταστεί καταστατικός σκοπός και της ενωτικής Ομοσπονδίας, όχι. Θα είναι όμως ένα από τα εξαιρετικής σοβαρότητας και πρώτης προτεραιότητας ζητήματα, ένα από τα πολλά και μεγάλα προβλήματα που θα κληθεί να αντιμετωπίσει χωρίς προκαταλήψεις, από μηδενική βάση, η νέα Ομοσπονδία.

Έχω επίγνωση του ότι αυτό το άρθρο μου μπορεί και να δυσαρεστήσει, ίσως δικαιολογημένα, κάποιους φίλους, σίγουρα θα μανιάσει αδικαιολόγητα κάποιους «εχθρούς»..., αλλά αυτά με αφήνουν παγερά αδιάφορο, διότι εκείνο που με καίει είναι να ανοίξει μια συζήτηση για την ενότητα του οργανωμένου Ποντιακού χώρου. Με τον ένα ή τον άλλο τρόπο πρέπει να πάρει τέλος ο διχασμός, που πολύ μας ταλαιπώρησε, μας κούρασε, μας τραυμάτισε...

*Ο ΓΙΑΝΝΗΣ ΑΠΟΣΤΟΛΙΔΗΣ, είναι πρώην δικηγόρος και το άρθρο δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα ΕύΞΕΙΝΟΣ ΠΟΝΤΟΣ, στο τεύχος 313-316, Αύγουστος – Σεπτέμβριος 2023