Το τελευταίο βιβλίο του αείμνηστου καθηγητή του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας Ευστάθιου Πελαγίδη «Μικρασιατική Καταστροφή. Η «Ζωή εν Τάφω», των Ελλήνων στρατιωτών αιχμαλώτων», παρουσιάστηκε την Κυριακή 22 Σεπτεμβρίου 2024, στις 7 το βράδυ, στους Αμπελόκηπους Θεσσαλονίκης, παρουσία της οικογενείας του, φίλων του, αλλά και εκπροσώπων σωματείων ποντιακών και μικρασιατικών.
Η εκδήλωση παρουσίασης του βιβλίου έγινε μετά από πρωτοβουλία του δημάρχου Αμπελοκήπων – Μενεμένης Λάζαρος Κυρίζογλου, και του εκδοτικού οίκου «ινφογνώμων» του Σάββα Καλεντερίδη, στο Καραπάντσειο Πολιτιστικό Κέντρο Αμπελοκήπων, Θεατρική Σκηνή «Σοφία Βέμπο», (Μεγ. Αλεξάνδρου 24, Αμπελόκηποι».
Ο Παύλος Κεσόγλου, στην παρουσίαση και οι ομιλητές, Λάζαρος Κυρίζογλου, Θεοδόσης Κυριακίδης, Σάββας Καλεντερίδης
Την εκδήλωση παρουσίασε ο Αντιδήμαρχος Πολιτισμού του Δήμου Αμπελοκήπων – Μενεμένης Παύλος Κεσόγλου.
Οι ομιλητές, Λάζαρος Κυρίζογλου, Θεοδόσης Κυριακίδης, Σάββας Καλεντερίδης
Για το βιβλίο μίλησαν ο Δήμαρχος Αμπελοκήπων – Μενεμένης και πρόεδρος της Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδος (ΚΕΔΕ) Λάζαρος Κυρίζογλου, ο Θεοδόσης Κυριακίδης Διδάκτωρ Ιστορίας και Επιστημονικός Συνεργάτης του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και ο εκδότης του βιβλίου Σάββας Καλεντερίδης.
Ο πατήρ Νικηφόρος Καλαϊτζίδης
Στην εκδήλωση ο πατήρ Νικηφόρος Καλαϊτζίδης, απηύθυνε χαιρετισμό εκ μέρους του Μητροποίτη Νεαπόλεως και Σταυρουπόλεως κ. Βαρνάβα.
Μέρος του κόσμου που παρακολούθησε την εκδήλωση
Χαιρετισμό απηύθυνε μέσω μηνύματος ο Θεόδωρος Πελαγίδης, υποδιοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, συγγενής του αείμνηστου καθηγητή Ευστάθιου Πελαγίδη, ο οποίος μεταξύ άλλων ανέφερε πως τόσο το τελευταίο βιβλίο, όσο και η παρουσία στα γράμματα, ήταν καθοριστική για να τον ακολουθήσουν στη γνώση και την ιστορία άνθρωποι τους οποίους ενέπνευσε.
Ο εγγονός του Παναγιώτης Γκούτης
Εκ μέρους της οικογενείας του καθηγητή Ευστάθιου Πελαγίδη, χαιρετισμό απηύθυνε ο εγγονός του Παναγιώτης Γκούτης, ο οποίος ανέφερε:
Εκ μέρους της οικογένειάς μας θέλω να ευχαριστήσω το Δήμο Αμπελοκήπων και ιδιαίτερα το Δήμαρχο του κ. Κυρίζογλου Λάζαρο όπως και τον αντιδήμαρχο Πολιτισμού κ. Κεσόγλου Παύλο για την συγκινητική πρωτοβουλία τους να παρουσιάσουν το τελευταίο βιβλίο του αείμνηστου παππού μου Ευσταθίου Πελαγίδη με τίτλο "Μικρασιατική καταστροφή 1922. Η "Ζωή εν τάφω" των Ελλήνων στρατιωτικών αιχμαλώτων". Επίσης ευχαριστούμε θερμά τον φιλόπατρι εκδότη του βιβλίου αυτού, κ. Σάββα Καλεντερίδη που πίστεψε στο έργο του παππού μου και αγκάλιασε αυτό το βιβλίο. Όπως ίσως ξέρετε δεν πρόλαβε δυστυχώς να το παρουσιάσει ο ίδιος λόγω της ασθένειας πέρυσι το Νοέμβριο. Είμαι σίγουρος όμως ότι σήμερα είναι κοντά μας, μας παρακολουθεί και αγαλλιάζει η ψυχή του.
Είναι μεγάλη για μας τιμή η παρούσα πρόσκληση σ' αυτό το αφιέρωμα στη μνήμη του παππού μας! Νιώθω πως είναι καθήκον και υποχρέωση μου να βρίσκομαι εδώ σήμερα για να τιμήσω τον αγαπημένο μου παππού. Είναι ο ελάχιστος φόρος τιμής προς αυτόν, μιας και μας αφήνει μια τεράστια πνευματική περιουσία!
Το τελευταίο του βιβλίο αφήνει ως παρακαταθήκη στα τρία μικρότερα εγγόνια του, Παναγιώτη -Μαρία-, Μιλτιάδη εκ μέρους των οποίων ομιλώ. Ίσως ήθελε η νεότερη γενιά της οικογένειάς να μεταλαμπαδεύσει το σημαντικό έργο του Το συγκεκριμένο βιβλίο ρίχνει φως σε μία πονεμένη σελίδα της εθνικής μας Ιστορίας κατά τη διάρκεια της Μικρασιατικής Καταστροφής.
Αυτό και μόνο τον ανεβάζει στο βάθρο εκείνων των ιστορικών που έβαλαν ένα λιθαράκι στην αληθινή ερμηνεία και παρουσίαση των γεγονότων. Μόνο περηφάνιας και θαυμασμού τυγχάνει αυτή η έρευνα! Πρέπει να είμαστε ευγνώμονες ως Έλληνες που υπήρξαν και εξακολουθούν να υπάρχουν, τέτοιοι άξιοι συνεχιστές της Ιστορίας όπως ο παππούς μου! Όλη του τη ζωή πάλεψε μέσα από τα βιβλία του για τη δικαίωση των Ελλήνων της Μικρασιατικής Καταστροφής.
Είμαστε τυχεροί και περήφανοι που ήταν παππούς μας ένας τόσο αξιόλογος επιστήμονας διεθνούς φήμης!
Ο καθένας μας από τη δική του επιστήμη θα προσπαθήσουμε να ακολουθήσουμε τα βήματα του και να καταξιωθούμε στο πεδίο μας. Σας ευχαριστώ πολύ!
Ο Λάζαρος Κυρίζογλου
Στην ομιλία του ο δήμαρχος Αμπελοκήπων Μενεμένης και πρόεδρος της Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδας (ΚΕΔΕ) Λάζαρος Κυρίζογλου, μεταξύ άλλων ανέφερε:
Θα ήθελα να συγχαρώ και να ευχαριστήσω όλους τους συμμετέχοντες, τον εκδότη κ. Σ. Καλεντερίδη, τους ομιλητές και όλους εσάς. Το πρωί αφιέρωσα τον Πανηγυρικό μου λόγο στον Ευστάθιο Πελαγίδη του αείμνηστου Καθηγητή μου στο Λύκειο Καστοριάς.
Τέτοιες μέρες, έρχονται ξανά στο νου μας, η ιστορία, η μοίρα, η πορεία κι αγώνες του γένους μας αλλά και το χρονικό της Μικρασιατικής καταστροφής. Αλλά και τα Σεπτεμβριανά του 1955 με το πογκρόμ από τον καθοδηγούμενο τουρκικό όχλο σε βάρος των Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης.
Η Σμύρνη, ο Πόντος, οι ελληνικές πατρίδες της Ανατολής, καθώς μακραίνει ο καιρός απ΄ το μεγάλο ξεριζωμό, καθώς λιγόστεψαν πια οι παππούδες που απόμειναν ν’ αναπολούν και να δακρύζουν ακόμα, περνάνε πια στην ιστορία, έτσι όπως είναι ο νόμος του χρόνου και της ζωής. Ζωντανεύουν ξανά με το μόνο τρόπο που υπάρχει, τη θύμηση, τη μνημοσύνη και την λογοτεχνία. Έτσι γίνονται πατρίδες της ψυχής και της καρδιάς μας. Αυτές τις πατρίδες έχουμε χρέος όλοι μας να τις κρατήσουμε ζωντανές μέσα στο πέρασμα των χρόνων, για να μην γίνουν στ’ αλήθεια κάποια στιγμή για τις γενιές που θά ’ρθουνε, από αξέχαστες, «χαμένες».
«Πατρίδα δεν είναι ο τόπος που γεννήθηκες. Δεν είναι ο τόπος που ζεις. Αλλά αυτός που κουβαλάς μέσα σου. Αυτός που έμαθες να τον αγαπάς κι είναι ένα με την ψυχή σου».
Αυτή την πατρίδα αγαπάμε που είναι ήθος, τέχνες, γράμματα, πολιτισμός, πνεύμα, πίστη, στάση ζωής και δεν θα την λησμονήσουμε ποτέ. Θα την κληροδοτήσουμε και στα παιδιά μας. Συγγραφέας, ερευνητής, ιστορικός με επειδή και μετά καταλήγει στο δια ταύτα. Με ισχυρή τεκμηρίωση των γραφομένων του.
Το παρόν βιβλίο είχαμε προετοιμασθεί να το παρουσιάσουμε πέρυσι. Ήλθε όμως η εκδημία του κι έτσι παρουσιάζεται σήμερα: «ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ 1922.
Η «ΖΩΗ ΕΝ ΤΑΦΩ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΩΝ ΑΙΧΜΑΛΩΤΩΝ».
ΚΥΡΙΟΤΕΡΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΗΣ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΙΧΜΑΛΩΣΙΑΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΩΝ (1922)
Α).ΕΥΘΥΝΕΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΠΛΕΥΡΑΣ.
α).Η ΗΤΤΑ ΤΟΥ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ ΣΤΙΣ ΕΚΛΟΓΕΣ ΤΗΣ 1ΗΣ ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 1920:
1).Η μακρόχρονη παράταση του πολέμου (1912-1922)
2)Η βάναυση συμπεριφορά των Βενιζελικών προς τους Αντιβενιζελικούς (μετά το 1917)
3).Η καταψήφιση του Βενιζέλου από Εβραίους και Μουσουλμάνους
4).Το εκλογικό σύστημα ευνοούσε το ΛΑΪΚΟ ΚΟΜΜΑ (Αντιβενιζελικούς).
β).ΑΙΤΙΑ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑ:
1).Άξιοι Αξιωματικοί αντικαθίστανται από ανάξιους, μετά τις εκλογές του 1920.
2).Στρατιώτες αδειούχοι δεν επέστρεφαν.
3).Αντικατάσταση του Αρχιστράτηγου Παρασκευόπουλου από τον Παπούλα και τον Χατζηανέστη.
4).Αποδυνάμωση του Μετώπου: 21.000 στρατιώτες αποστέλλονται στην Ανατολική Θράκη (Μάιος 1922).
5).Τεράστια και ανεξέλεγκτη η έκταση του μετώπου: 713 χλμ.
6).Απουσία μέριμνας: – Εφεδρειών
–β΄ Μετώπου.
–Σχεδίου σύμπτυξης.
Ανοίγουν το δρόμο για κατάρρευση.
7).Από την εκστρατεία των 180.000 στρατιωτών, μόνο 70.000 μάχονταν στο Μέτωπο.
8).Ευρύτατος ο ηθικός κλονισμός των μαχομένων, λόγω κακής διατροφής, αλλά και του υποσκαπτικού ρόλου του Εθνικού Διχασμού και των Συμμαχικών Δυνάμεων Αγγλίας, Γαλλίας, Ιταλίας, ιδιαίτερα της φιλοκεμαλικής Ρωσίας.
Γ). Η κακοδιοίκηση του Ύπατου Αρμοστή της Ελλάδος στη Σμύρνη Αριστείδη Στεργιάδη. Τον διόρισε και τον ανέχτηκε ο Βενιζέλος!
Ένα πονεμένο θέμα Εθνικής Ιστορίας βγαίνει στο φως με αυτό το βιβλίο. Όλοι, λίγο πολύ, κατέχομε τον οδυνηρότατο απολογισμό της Μικρασιάτικης Καταστροφής. Αλλά για την πραγματική «ζωή εν τάφω» των 56.520 Ελλήνων Στρατιωτικών Αιχμαλώτων υπήρχε βαθύ σκοτάδι, και από πλευράς επιστημονικής έρευνας και από πλευράς επίσημης πολιτείας.
Είμαι τυχερός που τον είχα καθηγητή στο Λύκειο Καστοριάς. Καθηγητής με Κ κεφαλαίο. Αιωνία η μνήμη του.
Ο Θεοδόσης Κυριακίδης
Στην ομιλία του ο Θεοδόσης Κυριακίδης Διδάκτωρ Ιστορίας και Επιστημονικός Συνεργάτης του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, μεταξύ άλλων επισήμανε:
Με ιδιαίτερη χαρά αλλά και συγκίνηση βρίσκομαι σήμερα εδώ για να παρουσιάσουμε μια ακόμη μελέτη, δυστυχώς την τελευταία, του αείμνηστου αγαπημένου μας ιστορικού και καθηγητή Στάθη Πελαγίδη σχετικά με ένα ανερεύνητο μέχρι πρόσφατα ζήτημα της νεοελληνικής ιστορίας.
Πρώτα απ’ όλα χαίρομαι διότι ο Στάθης Πελαγίδης αντιπροσώπευε την προηγούμενη γενιά από την οποία πήραμε τη σκυτάλη εμείς οι νεότεροι και μάλιστα εκείνη τη γενιά, η οποία βοηθούσε τους νεότερους να εξελιχθούν και δεν τους έβλεπε ανταγωνιστικά προβάλλοντας τους προσκόμματα.
Είναι ευρύτερα γνωστό, όχι μόνο στην επιστημονική κοινότητα, ότι ο Στάθης Πελαγίδης αποτέλεσε τον πρώτο επιστήμονα που τεκμηρίωσε με πλούσιο αρχειακό υλικό το προσφυγικό ζήτημα, πολύ πριν αυτό καταστεί επίκαιρο λόγω επετειακών εορτασμών. Η συμβολή του στο προσφυγικό ζήτημα είναι καίριο γεγονός που καταφαίνεται από το γεγονός της συνεχούς παραπομπής στα έργα του από όσους νεότερους ερευνητές ασχολούνται με το συγκεκριμένο ζήτημα.
Το βιβλίο συνοδεύεται από πλούσιο εποπτικό υλικό, φωτογραφίες και χάρτες διευκολύνοντας τον αναγνώστη να κατανοήσει καλύτερα το περιεχόμενο του αλλά και την εποχή.
Ο Σάββας Καλεντερίδης
Στην ομιλία του ο εκδότης του βιβλίου Σάββας Κελεντερίδης, αναφέρθηκε συνοπτικά στις αντιθέσεις των μεγάλων δυνάμεων και την έλλειψη οράματος της πολιτικής ηγεσίας της Ελλάδας και τα λάθη που έκανε, που οδήγησαν στην Μικρασιατική Καταστροφή. Τα αίτια τα αναφέρει ο συγγραφέας του βιβλίου Ευστάθιος Πελαγίδης, με συνοπτικό τρόπο και πάντα μέσα από τις πηγές. Κι όπως τόνισε τελικός στόχος των Μεγάλων Δυνάμεων ήταν τα χρυσοφόρα πετρέλαια της Μοσούλης, τα οποία και μοιράστηκαν από τον Κεμάλ πασά, και τον οποίον τελικώς υποστήριξαν σε βάρος της Ελλάδας και του ελληνισμού.
Η οικογένεια του Στάθη Πελαγίδη και μέρος του κόσμου που παρακολούθησε την εκδήλωση
Στην παρουσίαση του βιβλίου παραβρέθηκαν, ο Παναγιώτης Ψωμιάδης πρώην βουλευτής, περιφερειάρχης και νομάρχης, ο Ευγένιος Χαϊτίδης, πρώην βουλευτής και νομάρχης, ο πρώην βουλευτής και περιφερειακός σύμβουλος της Περιφέρειας Αττικής Γαβριήλ Αβραμίδης, ο Γιώργος Λυσαρίδης πρώην γενικός γραμματέας των υπουργείων Αθλητισμού και Μακεδονίας – Θράκης, η Εντεταλμένη Δημοτική Σύμβουλος Παιδείας του Δήμου Αμπελοκήπων – Μενεμένης Ελένη Γκαγκαρίδου, ο Κώστας Φωτιάδης, ομότιμος καθηγητής ιστορίας του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας, ο Κυριάκος Χατζηκυριακίδης Επίκουρος Καθηγητής της Έδρας Ποντιακών Σπουδών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, ο Παύλος Γαλεγαλίδης, πρόεδρος του Συνδέσμου Ποντιακών Σωματείων Θεσσαλονίκης της Παμποντιακής Ομοσπονδίας Ελλάδος, πρόεδροι ποντιακών σωματείων, εκπρόσωποι ποντιακών και μικρασιατικών σωματείων, και συγγενείς του αείμνηστου Καθηγητή Ευσταθίου Πελαγίδη.
